| : |
|
|
| |
| Πριν σχεδόν μια εικοσαετία με πρωτοβουλία της αείμνηστης Μελίνας Μερκούρη, η Ελλάδα κατέθεσε μια ολοκληρωμένη πρόταση στην τότε Ευρωπαϊκή Κοινότητα για την δημιουργία του θεσμού της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης.
Η αποδοχή κατ’ αρχήν υπήρξε διστακτική, έμελε όμως στο τέλος να δικαιωθεί.
Έκτοτε και κάθε χρόνο, μια πόλη της Ευρώπης προγραμματίζει και διοργανώνει αυτό το μεγάλο γεγονός. Με τα χρόνια διαπιστώθηκαν αδυναμίες κυρίως ως προς την αντικειμενικότητα και την ωριμότητα των προτεινόμενων πόλεων από τα κράτη – μέλη. Στην ουσία το βασικό κριτήριο των προτάσεων υπήρξε πολιτικό, αφού με κυβερνητική απόφαση προτεινόταν και συμμετείχε η πόλη που υποδείκνυε το κάθε κράτος.
Η νέα πρόταση για το νέο καθεστώς επιλογής που υιοθετήθηκε και ψηφίστηκε πριν λίγες μέρες στην σύνοδο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Στρασβούργο, διασφαλίζει συνθήκες ανταγωνισμού μεταξύ των πόλεων στο εσωτερικό κάθε κράτους μέλους, με στόχο την επιλογή της πόλης με το καλύτερο πρόγραμμα, και με βεβαιωμένη την ύπαρξη των αναγκαίων υποδομών.
Στην αναθεώρηση του καθεστώτος επιλογής οδηγήθηκε η αρμόδια Επιτροπή Πολιτισμού, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο των Υπουργών ύστερα από ενάμιση χρόνο εντατικών διαβουλεύσεων. Με το νέο πλέον θεσμικό πλαίσιο, τα κράτη μέλη υποχρεούνται να διοργανώνουν διαγωνισμό σε εθνικό επίπεδο μεταξύ των ενδιαφερόμενων πόλεων κάθε χώρας.
Με το προηγούμενο θεσμικό πλαίσιο, - της μιας υποψήφιας πόλης - η τελική απόφαση λαμβανόταν από το Συμβούλιο των Υπουργών της Ε.Ε. κατόπιν εισήγησης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, με τη γνώμη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Με το νέο καθεστώς το κράτος μέλος θα είναι υποχρεωμένο όχι μόνο να οργανώσει εσωτερικό διαγωνισμό, αλλά επίσης να λάβει υπόψη του το νέο καθοριστικό όργανο επιλογής που συστήνεται, το οποίο οριστικά θα γνωμοδοτεί την κριτική επιτροπή. Με αποκλειστική της ευθύνη η νέα αυτή επιτροπή θα καταρτίζει κατάλογο των προεπιλεγόμενων υποψηφίων πόλεων, στη συνέχεια θα εκπονεί έκθεση αξιολόγησης των προγραμμάτων και θα προτείνει την τελική υποψήφια πόλη.
Η κριτική επιτροπή, θα αποτελείται από 7 εμπειρογνώμονες που θα ορίζονται από τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα και 6 εμπειρογνώμονες που θα ορίζει το κράτος μέλος. Το κάθε κράτος, θα είναι ουσιαστικά υποχρεωμένο να προτείνει την καλύτερη υποψήφια πόλη προκειμένου να μην έρθει σε αντίθεση με την ισχυρή κριτική επιτροπή που θα έχει και τον τελικό λόγο επιλογής.
Κρίθηκε σκόπιμο την πλειοψηφία των μελών της κριτικής επιτροπής να την έχουν τα Ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα και όχι τα Εθνικά προκειμένου να δοθεί έμφαση στην Ευρωπαϊκή διάσταση που πρέπει να διέπει την φιλοσοφία του όλου εγχειρήματος.
Με την νέα απόφαση προβλέπεται επίσης η απονομή ενός χρηματικού επάθλου για τις Πολιτιστικές Πρωτεύουσες των οποίων το πρόγραμμα πληροί τα προβλεπόμενα κριτήρια.
Στην Επιτροπή Πολιτισμού που επεξεργάσθηκε το νέο καθεστώς κατέθεσα τεκμηριωμένη ιστορικά πρόταση προκείμενου το βραβείο να φέρει την ονομασία 'Μελίνα Μερκούρη'.
Η πρόταση αυτή ήταν απόλυτα δικαιολογημένη για δύο τουλάχιστον λόγους:
Ψ Κατά κοινή παραδοχή, η Μελίνα Μερκούρη ήταν η αδιαμφισβήτητη εμπνευστής και δημιουργός αυτού του σημαντικού θεσμού. Οι Πολιτιστικές Πρωτεύουσες ως θεσμός δεν θα υπήρχαν σήμερα αν η Μελίνα δεν είχε αγωνιστεί προκειμένου να πείσει τους ομολόγους της των υπολοίπων ευρωπαϊκών κυβερνήσεων για την ανάγκη δημιουργίας ενός ευρωπαϊκού πολιτιστικού θεσμού.
Ψ Αποτελεί συνήθη διεθνή αλλά και Ευρωπαϊκή πρακτική τα βραβεία να φέρουν ονόματα προσωπικοτήτων. Διότι κατ' αυτόν τον τρόπο τα βραβεία αποκτούν μεγαλύτερη αναγνωρισημότητα.
Παρόλα αυτά η πρόταση συνάντησε περισσότερες αντιστάσεις απ' όσο περιμέναμε, κυρίως από τους Άγγλους Ευρωβουλευτές.
Ύστερα από επίμονες διαπραγματεύσεις τελικώς, επιτευχθεί συμβιβασμός, και από όλες τις πολιτικές ομάδες έγινε δεκτό το βραβείο να απονέμεται «στη μνήμη της Μελίνας Μερκούρη».
Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι από το 2007 και μέχρι το 2019 κάθε χρόνο θα ανακηρύσσονται από δυο κράτη μέλη υποψήφιες πόλεις προκειμένου να συμμετέχουν και οι νέες δέκα χώρες που από το Μάιο του 2005 εντάχθηκαν πλήρως στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η σειρά υποψηφιοτήτων για την «Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης» μέχρι το 2019 είναι η ακόλουθη:
22002 2007 Λουξεμβούργο - Ρουμανία, 2008 Ηνωμένο Βασίλειο, 2009 Αυστρία – Λιθουανία,2010 Γερμανία – Ουγγαρία, 2011 Φινλανδία – Εσθονία,2012 Πορτογαλία – Σλοβενία, 2013 Γαλλία - Σλοβακία, 2014 Σουηδία - Λετονία, 2015 Βέλγιο - Τσεχική Δημοκρατία, 2016 Ισπανία – Πολωνία, 2017 Δανία – Κύπρος, 2018 Ολλανδία – Μάλτα, 2019 Ιταλία – Βουλγαρία.
| |
